فهرست عناوین
رسانه‌های تاب‌آوری در جهان: نقش حیاتی در تقویت توانمندی جوامع
کاری از رسانه تاب آوری ایران talisweb.ir
مقدمه
در دنیای امروز که با چالش‌های بی‌شماری از جمله تغییرات اقلیمی، بحران‌های اقتصادی، همه‌گیری‌ها و بلایای طبیعی روبرو هستیم، مفهوم “تاب‌آوری” بیش از پیش اهمیت یافته است. تاب‌آوری، توانایی افراد، گروه‌ها و جوامع برای سازگاری با ناملایمات، بازیابی از بحران‌ها و حتی رشد پس از آن‌ها تعریف می‌شود.
در این میان، رسانه‌ها نقشی حیاتی و چندوجهی در توسعه و تقویت تاب‌آوری در سطح جهانی ایفا می‌کنند. از آگاهی‌رسانی و آموزش گرفته تا ایجاد همبستگی اجتماعی و مستندسازی تجربیات، رسانه‌های تاب‌آوری به ابزاری قدرتمند برای ساختن آینده‌ای مقاوم‌تر تبدیل شده‌اند.
رسانه‌های تاب‌آوری چیست؟
“رسانه‌های تاب‌آوری” به طیف وسیعی از پلتفرم‌ها و محتوا اشاره دارد که به طور خاص بر موضوع تاب‌آوری، مدیریت بحران، آمادگی، ریکاوری و تقویت ظرفیت‌های جامعه تمرکز دارند. این رسانه‌ها می‌توانند شامل موارد زیر باشند:
- خبرگزاری‌ها و پلتفرم‌های خبری تخصصی: که اخبار، تحلیل‌ها و گزارش‌های عمیق در مورد بلایا، واکنش‌ها و درس‌های آموخته شده منتشر می‌کنند.
- مستندها و فیلم‌های آموزشی: که داستان‌های واقعی از تاب‌آوری فردی و جمعی را به تصویر می‌کشند و راهکارهای عملی را آموزش می‌دهند.
- پادکست‌ها و برنامه‌های رادیویی: که به گفتگو با متخصصان، بازماندگان و فعالان حوزه تاب‌آوری می‌پردازند.
- وب‌سایت‌ها، وبلاگ‌ها و پلتفرم‌های شبکه‌های اجتماعی: که اطلاعات، منابع، ابزارهای کاربردی و فضایی برای تبادل تجربیات فراهم می‌کنند.
- پلتفرم‌های داده و نقشه‌برداری تعاملی: که اطلاعات مربوط به ریسک‌ها، آسیب‌پذیری‌ها و منابع تاب‌آوری را به صورت بصری و قابل فهم ارائه می‌دهند.
- پروژه‌های هنری و فرهنگی: که از طریق هنر، موسیقی و ادبیات به بیان مفاهیم تاب‌آوری و تسهیل فرآیند بهبود عاطفی کمک می‌کنند.
نقش رسانه‌ها در تقویت تاب‌آوری جهانی
رسانه‌ها در ابعاد گوناگون به تقویت تاب‌آوری در سطح جهانی کمک می‌کنند:
آگاهی‌رسانی و آموزش
-
- افزایش درک عمومی از ریسک‌ها: رسانه‌ها با گزارش‌های دقیق و مستمر، مخاطبان را از خطرات احتمالی (مانند سیل، زلزله، همه‌گیری‌ها) آگاه می‌سازند و اهمیت آمادگی را برجسته می‌کنند.
- آموزش مهارت‌های حیاتی: از طریق انتشار دستورالعمل‌های ایمنی، کمک‌های اولیه و راهنمای بقا، رسانه‌ها به افراد کمک می‌کنند تا در مواجهه با بحران‌ها، واکنش‌های مناسبی از خود نشان دهند.
- ترویج بهداشت روان: رسانه‌ها می‌توانند به عادی‌سازی گفتگو درباره سلامت روان در دوران بحران کمک کرده و اطلاعاتی در مورد دسترسی به خدمات حمایتی ارائه دهند.
ایجاد همبستگی اجتماعی و امید
-
- به اشتراک‌گذاری داستان‌های تاب‌آوری: روایت موفقیت‌آمیز افراد و جوامع در غلبه بر adversity، الهام‌بخش است و حس امید و همبستگی را تقویت می‌کند.
- تقویت سرمایه اجتماعی: رسانه‌ها با برجسته‌سازی اقدامات داوطلبانه، کمک‌های متقابل و شبکه‌های حمایتی، به تقویت اعتماد و همکاری درون جوامع کمک می‌کنند.
- مقابله با اطلاعات غلط (Misinformation) و شایعات: در دوران بحران، انتشار اطلاعات دقیق و مبتنی بر شواهد از طریق رسانه‌های معتبر، از گسترش وحشت و شایعات جلوگیری می‌کند.
فراهم آوردن بستر برای تبادل دانش و بهترین شیوه‌ها
-
- پوشش نوآوری‌ها و پژوهش‌ها: رسانه‌ها می‌توانند جدیدترین پژوهش‌ها، فناوری‌ها و راهکارهای نوآورانه در زمینه تاب‌آوری (مانند سیستم‌های هشدار اولیه، معماری مقاوم) را معرفی کنند.
- انتقال درس‌های آموخته شده: با تحلیل و مستندسازی واکنش‌ها به بحران‌های گذشته در مناطق مختلف جهان، رسانه‌ها به اشتراک‌گذاری “درس‌های آموخته شده” کمک می‌کنند تا جوامع دیگر بتوانند از تجربیات یکدیگر بهره‌مند شوند.
پاسخگویی و نظارت
-
- شفافیت در مدیریت بحران: رسانه‌ها می‌توانند عملکرد نهادهای دولتی و سازمان‌های امدادی را در مدیریت بحران‌ها زیر ذره‌بین قرار داده و به افزایش شفافیت و پاسخگویی کمک کنند.
- مطالبه‌گری و advocacy: با برجسته‌سازی نیازها و کاستی‌ها، رسانه‌ها می‌توانند به صدای جوامع آسیب‌دیده تبدیل شده و تغییرات سیاستی لازم برای افزایش تاب‌آوری را مطالبه کنند.
چالش‌ها و فرصت‌ها
با وجود نقش حیاتی، رسانه‌های تاب‌آوری با چالش‌هایی نیز روبرو هستند:
- خطر انتشار اخبار منفی و ایجاد وحشت: تمرکز بیش از حد بر جنبه‌های فاجعه‌بار می‌تواند به جای تقویت تاب‌آوری، باعث اضطراب و ناامیدی شود.
- فقدان تخصص: برخی رسانه‌ها ممکن است دانش کافی برای پوشش تخصصی و دقیق موضوعات پیچیده مرتبط با بلایا و تاب‌آوری را نداشته باشند.
- دسترسی نابرابر: شکاف دیجیتالی و دسترسی محدود به اینترنت در برخی مناطق می‌تواند مانع از رسیدن اطلاعات حیاتی تاب‌آوری به همه اقشار جامعه شود.
با این حال، فرصت‌های فراوانی نیز برای بهبود و توسعه رسانه‌های تاب‌آوری وجود دارد:
- توسعه روزنامه‌نگاری راهکارمحور: تمرکز بر راه‌حل‌ها و داستان‌های موفقیت‌آمیز در کنار پوشش مشکلات.
- همکاری‌های چندرشته‌ای: همکاری بین رسانه‌ها، دانشمندان، متخصصان مدیریت بحران و سازمان‌های غیردولتی.
- سرمایه‌گذاری در فناوری‌های نوین: استفاده از هوش مصنوعی برای تحلیل داده‌ها، واقعیت مجازی برای آموزش‌های شبیه‌سازی شده و بلاکچین برای افزایش شفافیت کمک‌های بشردوستانه.
نمونه‌هایی از رسانه‌های تاب‌آوری در جهان
- سازمان‌های خبری معتبر: مانند BBC News، The New York Times و The Guardian که دارای بخش‌های تخصصی برای پوشش تغییرات اقلیمی، بلایای طبیعی و پیامدهای انسانی آن‌ها هستند و اغلب داستان‌های تاب‌آوری را برجسته می‌کنند.
- پلتفرم‌های سازمان ملل متحد: مانند UNDRR (دفتر سازمان ملل متحد برای کاهش خطر بلایا) که منابع، گزارش‌ها و کمپین‌های آگاهی‌بخش در مورد تاب‌آوری منتشر می‌کنند.
- موسسات تحقیقاتی و فکری: که نتایج پژوهش‌ها را در قالب مقالات، گزارش‌ها و پادکست‌ها برای عموم قابل دسترس می‌سازند.
- شبکه‌های اجتماعی و گروه‌های جامعه‌محور: که در زمان بحران، به عنوان کانال‌های حیاتی برای تبادل اطلاعات و هماهنگی کمک‌ها عمل می‌کنند.
نتیجه‌گیری
رسانه‌های تاب‌آوری، فراتر از ابزارهای اطلاع‌رسانی صرف، ستون‌های حمایتی برای جوامع در مواجهه با ناملایمات هستند. با ایفای نقش در آگاهی‌رسانی، آموزش، ایجاد امید و همبستگی، و مطالبه‌گری، این رسانه‌ها به طور فعال در شکل‌گیری جهانی مقاوم‌تر و تاب‌آورتر مشارکت می‌کنند.
سرمایه‌گذاری در توسعه، حمایت و تقویت استانداردهای اخلاقی در رسانه‌های تاب‌آوری، گامی ضروری در مسیر تضمین آینده‌ای امن‌تر برای همه است.
